Паразиттік аурулар - гельминттер мен қарапайымдылар тудыратын аурулардың кең таралған тобы, олар адам ағзасында өмірлік циклден өтіп, қоректеніп, көбейіп, әртүрлі мүшелерге зақым келтіреді. Гельминттер тұрғындардың, әсіресе балалардың денсаулығына әртүрлі патологиялық әсер етеді. 

Паразиттер аллергияны тудырады, иммунитетті тежейді, соматикалық аурулардың дамуына ықпал етеді және емдеу мерзімін ұзартады, балалардың психикалық және физикалық дамуын тежейді. Науқастардың арасында 14 жасқа дейінгі балалар басым және жалпы паразиттік аурушаңдықтың үлес салмағын құрайды. Біздің аймақ үшін ең көп таралған паразиттік аурулар - аскаридоз, эхинококкоз, энтеробиоз, лямблиоз.

Гельминтоздар тобында аскаридоз жиі анықталады. Дөңгелек құрттар адамның аш ішегінде паразиттік тіршілік етеді. Ұрықтанған аналықтар күніне 200 мыңнан астам дамымаған жұмыртқа бөледі. Егер адамның нәжісімен топыраққа түссе, олардың дамуы басталады. Инфекция гельминт жұмыртқаларын жұту арқылы пайда болады. Аурудың берілу факторлары - аскарида жұмыртқасымен ластанған жидектер, көкөністер, жемістер, су және кез-келген тұрмыстық заттар болып табылады. Аскаридоздың таралуына үлкен қауіп – топырақты тыңайту үшін науқас адамның нәжісін пайдаланатын бақша учаскелері. Сондықтан аскаридоздың алдын алуда елді мекендерді санитарлық абаттандыруға және топырақты нәжістің ластануынан қорғауға баса назар аударылады. Сонымен қатар, жеке гигиена ережелерін қатаң сақтау, жейтін шикі көкөністерді, жидектер мен жемістерді мұқият жуу маңызды.

Эхинококкозбен ауыру өзекті болып қала береді. Эхинококкоз - ауыр паразиттік ауру, бауырда, өкпеде және басқа органдарда паразиттердің личинкалары бар кисталар пайда болады, көбінесе ауыр асқынулармен немесе өліммен аяқталады. Эхинококкоз барлық жерде кездеседі. Инфекция көзі - иттер мен жабайы жануарлар. Адамнан адамға ауру берілмейді.

Барлық науқастарға стационар жағдайында ота жасалады, олар қанағаттанарлық жағдайда шығарылды және тұрғылықты жері бойынша хирургтарда диспансерлік есепке алынады.

Эхинококкоздың эпидемиологиялық жағдайына әсер ететін негізгі жағымсыз факторлар - қараусыз қалған иттерді аулау және оларды дегельминтизациялау бойынша қанағаттанарлықсыз шаралар болып қала береді. Бұл ретте, қалалар мен ауылдық жерлерде үй иттерін ұстау ережелерін сақтамау нәтижесінде тұрғындарды эхинококкоз қоздырғыштарымен жұқтыру қаупі жоғары екенін ескеру қажет, өйткені иттерді серуендету үшін орындар арнайы белгіленбеген және балалар алаңдары жиі пайдаланылады. Құмды кезеңмен қазып алу, оған түскен паразиттер мен бактериялардың көзі болуы мүмкін басқа қоқыстарды алып тастау, сондай-ақ 40 см тереңдікке електен өткізу ұсынылады. Энтеробиоз – әсіресе мектепке дейінгі және бастауыш мектеп жасындағы балаларда жиі кездесетін және жиі тіркелетін гельминтоздардың бірі. Энтеробиоздың қоздырғышы – түйіршік құрттар, ақ-қызғылт түсті, ұзындығы шамамен 1 см, негізінен адамның ащы және тоқ ішектерінің төменгі бөлігінде тіршілік ететін ұсақ гельминттер. Энтеробиоздың көзі – науқас адам. Инфекция жұқпалы гельминт жұмыртқаларын жұту арқылы пайда болады. Түйін құрттар адам ағзасында орта есеппен 1 ай өмір сүреді, кейде олардан жылдар бойы зардап шегуге тура келеді. Бала гигиена қағидаларын сақтаудың маңыздылығын түсінбей, олармен қайтадан және көбінесе өзінен жұқтырады.  Баланың жұқтыру мүмкіндігін арттыратын факторлар: саусақтарды, сондай-ақ әртүрлі заттарды (ойыншықтар, ыдыс-аяқ және т.б.) жалау немесе сору әдеті, тырнақ тістеу әдеті, гигиеналық дағдылардың болмауы - дәретханадан кейін қолды жуу әдеті, әдепсіздік, үйде мысықтар мен иттердің болуы, ыдыс-аяқты және гигиеналық заттарды басқа отбасы мүшелерімен немесе бейтаныс адамдармен бөлісу.

Энтеробиоздың белгілері: энтеробиоздың ең алғашқы белгісі - анус айналасындағы қышу, кіндік астынан іштің мерзімді түрде ауырсынуы, нәжістің жиі және белгісіз түрде бұзылуы, ауыспалы іш қату және диарея, жиі тұмаумен және әртүрлі жедел респираторлық вирустық инфекциялармен ауыру, себептерін анықтау мүмкін емес дерматит, терінің аллергиялық реакциялары, ешбір себепсіз жөтелдің болуы. Науқастардың мазасы кетіп, жүйкесі жұқарып, тәбеті жоғалады. Түнде олар мазасыз ұйықтайды, жылайды, анус айналасының қышу мен ашуына шағымданады. Кейбір кезде бас ауруы, жүрек айнуы, құсу, іштің ауыруы, тәбеттің төмендеуі, дене салмағының төмендеуі, бойының өспеуі, шаршау, оқу процесіндегі белсенділіктің төмендеуі пайда болады.

Энтеробиозды жұқтырудың алдын алу үшін келесі қағидаларды сақтауды ұсынады:

- балалардың жеке бас гигиенасы дағдыларын қалыптастыру, балаларды ауыздарына саусақтарды, ойыншықтарды, бөгде заттарды алу әдетінен арылту, қолды сабынмен жиі жуу, тырнақтарыңызды қысқа қылып алу, төсек-орындарды жиі ауыстыру, 60 градустан төмен емес температурада жуу, үтіктеу, іш киімін күнделікті ауыстыру, үй-жайларды сабынды ерітіндімен және суды жиі ауыстыра отырып, үнемі ылғалды тазалауды жүргізу, тамаққа мұқият өңделген жасыл, көкөністер мен жемістерді пайдалану керек.

Ауру белгілері пайда болған кезде уақтылы медициналық көмекке жүгіну керек екенін еске салады. Энтеробиозды диагностикалау кезінде дәрігер тағайындаған препараттармен емдеу керек. Сонымен қатар, алдын-алу мақсатында емдеуді бір мезгілде науқас пен барлық байланыста болған отбасы мүшелері жүргізуі керек.

Құрметті аудан тұрғындары жеке гигиенаның қарапайым ережелерін сақтау - сізді және сіздің балаларыңызды паразиттік аурулардан қорғайды. Ауруды емдеуден гөрі оның алдын-алу жеңіл!"

Шымкент қаласы Еңбекші ауданының 

санитариялық эпидемиологиялық бақылау 

басқармасының басшысы Т.Сермаңизов