Қоғамдағы тұрақтылық пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау, заң үстемдігін орнату кез келген құқықтық мемлекеттің басты міндеттерінің бірі. 

Бұл міндеттерді жүзеге асыруда «Заң мен тәртіп» қағидаты негізгі бағыт-бағдар ретінде айқындалып, мемлекеттік саясаттың өзегіне айналып отыр. Аталған қағидат қоғамда заң талаптарының бұлжытпай орындалуын, құқық бұзушылыққа мүлде төзбеушілікті, әрбір азаматтың заң алдындағы жауапкершілігін қамтамасыз етуге бағытталған. Әсіресе, адам денсаулығына, ұлт болашағына тікелей қауіп төндіретін есірткі құралдары мен психотроптық заттардың заңсыз айналымына қарсы күрес «Заң мен тәртіп» қағидатын нақты іске асыратын аса маңызды бағыттардың бірі болып саналады. Себебі есірткі қылмысы жеке бір адамның емес, тұтас қоғамның, мемлекеттің қауіпсіздігіне нұқсан келтіретін, салдары ауыр әлеуметтік дерт.

Осы орайда Шымкент қаласының аумағында полиция қызметкерлері жүргізіп жатқан жедел-іздестіру іс-шаралары құқық қорғау органдарының заң талаптарын қатаң сақтай отырып, қоғам қауіпсіздігін қамтамасыз ету жолындағы жүйелі әрі табанды жұмысының айқын көрінісі болып отыр. Жақында жүзеге асырылған арнайы іс-шаралар барысында есірткі және психотроптық заттардың заңсыз айналымына қатысы бар алты адамның ұсталуына әкелген қылмыстық әрекеттер әшкереленді. Бұл «Заң мен тәртіп» қағидатының тек сөз жүзінде емес, нақты іс жүзінде жүзеге асып жатқанын дәлелдейтін маңызды дерек.

Жедел ақпараттарды зерделеу және алдын ала жүргізілген талдау нәтижесінде полиция қызметкерлері Шымкент қаласының аумағында есірткі тасымалдау және сақтау фактілеріне қатысы бар адамдарды анықтауға бағытталған кешенді шараларды қолға алған. Нәтижесінде 6 желтоқсан күні қала аумағында Toyota Camry және ВАЗ-21099 маркалы автокөліктер тоқтатылып, заң талаптарына сәйкес тексеру жүргізілді. Тексеру барысында аталған көліктерден марихуана салынған төрт қап табылып, олар дереу тәркіленді. Сараптамалық деректерге сәйкес, алынған есірткі затының жалпы салмағы 35 келіні құрады. Бұл аса ірі көлемдегі есірткі заты болып саналады және оның заңсыз айналымға түсуі қоғам үшін аса қауіпті салдарға әкелуі мүмкін еді.

Аталған факті бойынша есірткі құралдарын заңсыз сақтаған және тасымалдаған бес күдікті анықталып, олар уақытша ұстау изоляторына қамалды. Бұл шешім қолданыстағы заңнама талаптарына толық сәйкес қабылданды. Мұнда құқық қорғау органдары ешқандай ымыраға бармай, заң талабын қатаң басшылыққа алғаны байқалады. «Заң мен тәртіп» қағидатының мәні де осында – қылмыс жасаған әрбір адам өз әрекеті үшін міндетті түрде жауап беруі тиіс, ал заң алдында бәрі тең.

Есірткі құралдарының заңсыз айналымы тек материалдық пайда табуды көздейтін қылмыс қана емес, ол адамдардың тағдырын талқандайтын, отбасыларды ойрандайтын, жастарды өмірден түңілдіретін ауыр әлеуметтік қасірет. Сондықтан полиция қызметкерлерінің бұл бағыттағы жұмысы тек қылмысты ашумен шектелмейді, сонымен қатар оның алдын алуға, қоғамда заңға деген құрметті арттыруға, азаматтардың құқықтық санасын көтеруге бағытталған. Шымкент қаласында анықталған бұл дерек те қылмыстың алдын алу жолындағы маңызды нәтижелердің бірі болып отыр.

Сонымен қатар, жедел-іздестіру іс-шаралары барысында 11 желтоқсан күні қала аумағында синтетикалық есірткіні заңсыз таратумен айналысқан жергілікті тұрғын ұсталды. Тергеу барысында анықталғандай, күдікті әйел синтетикалық есірткі заттарын алдын ала дайындап, оларды өткізуге әрекет жасаған. Тексеру кезінде одан сатуға дайындалған 86 орама және үш полиэтилен пакет тәркіленді. Сараптама қорытындысы алынған заттардың барлығы жалпы салмағы 200 грамнан асатын мефедрон екенін растады. Мефедрон – адамның жүйке жүйесіне ауыр әсер ететін, тәуелділікті тез тудыратын, психикалық және физикалық денсаулыққа орасан зор зиян келтіретін аса қауіпті синтетикалық есірткі түрлерінің бірі.

Шымкент қаласы ПД Есірткі қылмысына қарсы іс-қимыл басқармасы бастығының орынбасары Вагиф Гасанов: «Шымкент қаласы полиция департаментінің Есірткі қылмысына қарсы іс-қимыл басқармасы бүгінде қоғам үшін ең қауіпті қылмыс түрлерінің бірі, есірткінің заңсыз айналымына қарсы жүйелі әрі мақсатты түрде жұмыс жүргізіп келеді. Бұл бағыттағы қызметіміздің негізінде «Заң мен тәртіп» қағидаты жатыр. Өйткені есірткі қылмысы адамның өміріне, денсаулығына, отбасына, тұтас қоғамның қауіпсіздігіне тікелей қатер төндіретін ауыр әлеуметтік қылмыс. Сондықтан біз үшін бұл мәселеде ымыраға келу, көз жұму немесе бейжай қарау деген ұғым мүлде жоқ. Заң мен тәртіп мемлекеттің, қоғамның, әрбір азаматтың ортақ жауапкершілігі. Құқық қорғау органдары өз міндетін кәсіби деңгейде атқаруы тиіс, ал азаматтар заң талаптарын сақтап, құқық бұзушылыққа қарсы ортақ ұстаным қалыптастыруы қажет. Өкінішке қарай, есірткі бизнесі әлі де тоқтаусыз жүріп келеді, ол түрлі айла-тәсілдерге барып, қоғамға еніп кетуге тырысады. Қазіргі таңда есірткі қылмысы жаңа сипат алды. Синтетикалық заттардың таралуы, интернет арқылы сату, жасырын қоймалар, делдалсыз тарату тәсілдері кеңінен қолданылуда. Бұл бізден бұрынғыдан да жоғары қырағылықты, жаңа тәсілдер мен заманауи әдістерді талап етеді. Есірткіге қарсы күресте біздің басты мақсатымыз – тек қылмыскерді ұстау ғана емес, ең алдымен есірткінің қоғамға, әсіресе жастарға жетуінің алдын алу. Себебі жастар - мемлекеттің болашағы. Бір жасөспірімнің есірткіге тәуелді болып қалуы бір отбасының трагедиясы ғана емес, тұтас қоғам үшін орны толмас шығын. Сондықтан профилактикалық жұмыстарға, түсіндіру шараларына, білім беру мекемелерімен, ата-аналармен, қоғамдық ұйымдармен бірлесе жұмыс істеуге ерекше көңіл бөлініп отыр. Заңсыз есірткі айналымына қатысқандардың көпшілігі бастапқыда бұл істің салдарын толық түсінбейді немесе жеңіл табысқа кенелемін деп ойлайды. Алайда мұндай әрекеттердің соңы әрқашан ауыр жазаға әкеледі. Қазақстан Республикасының заңнамасында есірткі қылмысына қатысты жауапкершілік өте қатаң. Бұл кездейсоқ емес. Мемлекет есірткіге қарсы күресте қатаң позиция ұстанады, өйткені бұл ұлттық қауіпсіздік мәселесі. Сондықтан біз азаматтарды заңсыз әрекеттерден аулақ болуға, күмәнді ұсыныстарға ермеуге шақырамыз. Тағы бір маңызды мәселе – қоғамдағы немқұрайлылық. Кейде адамдар күдікті әрекеттерді көре тұра, «менің шаруам емес» деп сырт айналып кетеді. Ал шын мәнінде бір қоңырау, бір хабарлама, дер кезінде берілген ақпарат ауыр қылмыстың алдын алуы мүмкін. Полиция мен қоғам арасындағы сенім мен өзара іс-қимыл неғұрлым мықты болса, соғұрлым қылмысқа қарсы күрес тиімді болады. Біз азаматтардың белсенді азаматтық ұстаным танытып, қауіпсіз орта қалыптастыруға үлес қосқанына әрқашан дайынбыз. Есірткі қылмысына қарсы іс-қимыл басқармасының қызметкерлері тәулік бойы жұмыс істейді. Бұл сырт көзге көріне бермейтін, бірақ үлкен жауапкершілікті талап ететін қызмет. Әрбір жедел ақпарат мұқият тексеріледі, әрбір дерек назардан тыс қалмайды. Біз үшін басты өлшем заңның үстемдігі және азаматтардың қауіпсіздігі. Осы қағидаттан ешқашан айнымаймыз. Сонымен қатар, алдын алу жұмыстарының маңызы зор екенін атап өткім келеді. Қылмыспен күрес тек жазалаумен шектелмеуі тиіс. Біз жастарға есірткінің зияны туралы айтуымыз керек, оның адам өмірін қалай құрдымға жіберетінін нақты мысалдармен түсіндіруіміз қажет. Бұл бағытта бұқаралық ақпарат құралдарының да рөлі ерекше. Ақпарат құралдары арқылы дұрыс, шынайы, жауапты ақпарат тарату қоғамның есірткіге қарсы иммунитетін қалыптастырады. Қорытындылай келе айтпағым, есірткіге қарсы күрес ұзақ мерзімді, жүйелі жұмыс. Бұл жолда полиция өз міндетін адал атқарады, бірақ қоғамның қолдауынсыз, азаматтардың заңға деген құрметінсіз бұл індетті толық жеңу мүмкін емес. «Заң мен тәртіп» қағидаты әрқайсымыздың өмірлік ұстанымымызға айналған кезде ғана біз қауіпсіз, тұрақты, болашағы нық қоғам құра аламыз. Біз осы мақсат жолында бар күшімізді саламыз және заң аясында қоғам тыныштығын қорғауды жалғастыра береміз. Бүгінгі кезекті дерек те «Заң мен тәртіп» қағидаты аясында тиісті құқықтық бағаға ие болды. Аталған жайт бойынша сотқа дейінгі тергеп-тексеру басталып, барлық қажетті тергеу әрекеттері жүргізілуде. Күдікті қамауға алынып, заңда көзделген тәртіппен жауапкершілікке тартылатын болады. Мұндай қатаң шаралар қоғамға нақты белгі береді: есірткі қылмысына барған әрбір адам жазасыз қалмайды, ал заң талаптары бәріне бірдей қолданылады», - деді.

Полиция департаменті азаматтарға есірткі құралдарының, психотроптық заттардың және олардың аналогтарының заңсыз айналымы үшін Қазақстан Республикасының заңнамасында қатаң қылмыстық жауапкершілік қарастырылғанын үнемі ескертеді. Бұл жай ғана ресми мәлімдеме емес, қоғамды қауіптен сақтандыруға бағытталған маңызды ескерту. Есірткіге қатысты кез келген әрекет – сақтау, тасымалдау, өткізу немесе тарату ауыр қылмыс болып саналады және ол үшін ұзақ мерзімге бас бостандығынан айыру жазасы көзделген.

Жалпы алғанда, Шымкент қаласында жүзеге асырылған бұл жедел-іздестіру іс-шаралары құқық қорғау органдарының «Заң мен тәртіп» қағидатын нақты басшылыққа алып жұмыс істеп жатқанын көрсетеді. Қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, азаматтардың өмірі мен денсаулығын қорғау жолында полиция қызметкерлері тәулік бойы қызмет атқарып, заңсыз әрекеттердің жолын кесуге күш салуда. Бұл мемлекеттің тұрақты дамуы мен халықтың әл-ауқатын қамтамасыз етудің маңызды алғышарты.

Есірткіге қарсы күрес тек полицияның ғана емес, бүкіл қоғамның ортақ міндеті. Заң мен тәртіп орнаған қоғамда ғана тұрақтылық пен сенім болады. Сондықтан әрбір азамат заң талаптарын сақтауға, құқық бұзушылыққа бейжай қарамауға, күмәнді жағдайлар туралы құқық қорғау органдарына хабарлауға тиіс. Тек осындай ортақ жауапкершілік пен ынтымақтың арқасында ғана біз болашақ ұрпақты есірткі індетінен қорғап, қауіпсіз әрі әділетті қоғам құра аламыз.

Аида ӨТЕП